رشت از نخستین شهرهای ایران بود که در آن مدارس نوین شکل گرفت. بنا و گذشته برخی از این مدارس تاریخی، حکایت سالهای دور رشت دارد. دبیرستان صدساله تاریخی شاهپور رشت، یکی از بناهای زیبا و ارزشمند این شهر است که تاریخ دور و دراز فرهنگ و آموزش را در رشت روایت میکند؛ دبیرستانی که مشاهیر و مفاخر بسیاری از آن برخاستهاند. برای آشنایی با دبیرستان شاهپور از دیدنی های رشت در تی نما با من همراه باشید.
دبیرستان شاهپور کجاست؟
دبیرستان شاهپور رشت که امروز «شهید بهشتی» نام گرفته، درحالحاضر در میدان فرهنگ، ابتدای خیابان آزادگان قرار دارد. بنای این دبیرستان در آذرماه سال ۱۳۵۶ به شماره ۱۵۱۷ در فهرست آثار ملی ثبت و در ۱۵ شهریور نیز بهعنوان تنها مدرسه «ماندگار» استان گیلان، ازسوی شورای عالی وزارت آموزش و پرورش معرفی شد. عنوان «ماندگار» به مدارسی تعلق میگیرد که فعال و زندهاند و قدمتی بیش از ۵۰ سال دارند.
تاریخچه دبیرستان شاهپور رشت
دبیرستان شاهپور که امروز دبیرستان شهید بهشتی خوانده میشود، در سال ۱۲۹۸ خورشیدی به همت حاکم گیلان در محله سیزهمیدان رشت در عمارتی با نام مدرسه متوسطه نمره ۱ آغاز به کار کرد و بعداز چندین سال به محله زیرکوچه در خیابان شریعتی رشت منتقل شد و درنهایت با انتقال به میدان فرهنگ تا به امروز در همین مکان فعال است.
نامهای دبیرستان شاهپور در گذر زمان
این دبیرستان از دیروز تا حال، نامهای مختلفی داشته است. در بدو تأسیس این مدرسه، در سال ۱۲۹۸ نام آن «مظفر» بود. بعداز روی کار آمدن رضاخان، نام این مدرسه به «شاهپور» تغییر کرد.
پساز پیروزی انقلاب نام این مدرسه را «آزادگان» گذاشتند و درنهایت پساز چند سال بهدلیل شهادت دکتر بهشتی نام این مدرسه نیز تغییر کرد و تا به امروز با نام «دبیرستان ماندگار شهید بهشتی» معروف بوده و تغییر نکرده است.
ورودی پرشکوه و زیبای دبیرستان شاهپور
در سردرِ ورودی مدرسه، لوحی برای یادبود افتخارات علمی این مدرسه دیده میشود که در شهریور ۱۳۹۵ ازسوی سازمان میراث فرهنگی بر آن نصب شده است. از در ورودی مدرسه که وارد محوطه میشوید، گویی با کارت پستالی تاریخی از سالیان دور مواجه شدهاید.
درختان انبوه و بلند در دو ردیف به شما خوشآمد میگویند. محوطه با حیاط وسیع، باغچهبندیهای زیبا و درختان سر به فلک کشیده، بسیار باصفا و زیباست. هر چه مسیر سیمانی ورودی را به طرف جلو پشت سر بگذارید و به بنای مدرسه نزدیکتر شوید، زیبایی و ظرافت بنا شما را بیش از پیش مبهوت میکند.
این روزها که حیاطهای مدارس روز به روز کوچکتر و البته خالی از فضای سبز و درخت شده است، دیدن این حیاط پهناور با آن منظره بینظیر از درختان و گلها، شور و هیجان بسیاری را القا میکند.
معماری بنای مدرسه شاهپور
مدرسه شاهپور را آلمانیها ساختهاند و اگر از بالا به آن نگاه کنید، درست شبیهبه شکل یک عقاب است. نمای این ساختمان بهصورت سیمانبُری است. سازنده این عمارت، مهندس شولتس آلمانی، برای این مدرسه زمینهای بازی متعدد و فضاهای سبز زیادی تدارک دیده و روی طراحی آن بسیار وقت گذاشته بود.
نمای ساختمان از روبهرو شبیه T انگلیسی و بسیار خوشمنظر است. در قسمت فوقانی بنا، بیت معروف «توانا بود هرکه دانا بود/ ز دانش دل پیر برنا بود» بهزیبایی با گچبری جای گرفته و در زیر آن نیز ساعتی نصب شده است.
زیر ساعت و بالای سردرِ ورودی، تنه فروهر با سیمان برجسته خودنمایی میکند. روی بالهای فروهر واژههای «دانایی» و «توانایی» و در میانه آن کلمه «رشد» حک شده است. در دو سوی قسمت فوقانی، دو ستون کوتاه مزین به گلهای گچبریشده به زیبایی بنا افزودهاند. این بنا با پنجرههای بسیاری که دارد، چشمانداز اصیلی را فراهم کرده است.
فضای داخلی دبیرستان شاهپور
پساز طی هفت هشت پله از حیاط، به داخل ساختمان وارد میشوید. این مدرسه دارای ۱۴ کلاس درس، آزمایشگاه، کتابخانه و همچنین سالن ورزشی است. از گذشته تا حالا دانشآموزان نخبه و بااستعداد از سراسر رشت در این مدرسه مشغول به تحصیل بوده و هستند. در راهروی این مدرسه عکسهای تمامی مدیران آن از ابتدا تا حال به دیوار نصب شده که چون آلبوم موزهای قدیمی، ارزشمند و دیدنی است.
کتابخانه دبیرستان شاهپور یکی از قدیمیترین و بزرگترین کتابخانههای مدارس کشوره بوده و هست.
اهمیت این دبیرستان فقط بهدلیل ساختمان زیبا، تاریخی و فضای آموزشی بزرگ آن نیست. بلکه در تاریخ صد ساله آن، مدیران و دبیران بینظیری به آموزش و کشف استعدادهای دانشآموزان مشغول بودهاند. چنانکه نامداران و مشاهیری بزرگی چون دکتر محمد معین، پروفسور فضلالله رضا، پروفسور عنایتالله رضا، پروفسور محمود بهزاد، هوشنگ ابتهاج (سایه)، پروفسور مجید سمیعی، استاد جعفر خمامیزاده، استاد احمد سمیعی گیلانی و امثال آن از فارغالتحصیلان شاخص این دبیرستان بودهاند.
یادها و یادگارها در جشن صدسالگی
این دبیرستان فارغالتحصیلان بسیاری از گذشته تا حال داشته که اکثر آنها از چهرههای معروف و تأثیرگذار در حوزههای مختلف هستند. انجمن فارغالتحصیلان این دبیرستان صدساله، در طول سال فعالیتهای مختلف فرهنگی دارند که بزرگترین و آخرین آن، جشن صدسالگی این دبیرستان بود که در تاریخ ۱۲ مهر ماه ۱۳۹۸ با حضور فارغالتحصیلان و دبیران سالهای مختلف برگزار شد.
صبحگاه دانشآموزی، حضور و غیاب و تدریس نمادین دانشآموزان دیروز و ریشسفیدان امروز، ازجمله برنامههای این جشن خاطرهانگیز بود که صدسالگی این دبیرستان را ماندگار کرد.
اگر تا به حال از دبیرستان ماندگار شاهپور رشت دیدن کردهاید، تجربیات و حس و حال حضورتان در این دبیرستان قدیمی را در بخش دیدگاههای این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.
نویسنده : الهام کیانپور
عکاس : فرزاد فخرایی
منبع : نابرو