خانه‌های تاریخی هر شهری، برای آشنایی مردم با فرهنگ و تاریخ و معماری آن خطه، یکی از بخش‌های مهم گردشگری به شمار می‌روند. این روزها خانه‌های تاریخی به مکانی فرهنگی تبدیل شده‌اند که زندگی و فرهنگ و هنرهای قومی مردم را به نمایش می‌گذارند. رشت، به‌واسطه تاریخ و فرهنگ دور و درازش، خانه‌های تاریخی بسیاری در محلات قدیمی خود جای داده است؛ خانه‌های زیبایی که هرکدام داستانی از گذشته این شهر را روایت می‌کنند. خانه تاریخی و زیبای سمیعی‌ها نیز در محله قدیمی ساغریسازان رشت یکی از همان خانه‌های جذاب و تاریخی است که در دهه اخیر تبدیل به خانه فرهنگ گیلان شده است. اگر اهل گردشگری در خانه‌های تاریخی زیبا هستید، برای آشنایی با خانه فرهنگ گیلان، در نابرو با من همراه باشید تا کمی بیشتر با جاهای دیدنی گیلان آشنا شویم.
خانه فرهنگ گیلان کجاست؟
خانه سمیعی‌ها یا همان خانه فرهنگ گیلان در انتهای محله قدیمی ساغریسازان، روبه‌روی کوچه بلورچیان، و در بن‌بست سمیعی واقع شده است. به‌محض رسیدن به بن‌بست سمیعی، با سنگ‌فرشی زیبا مواجه می‌شویم که انتهایش ما را به خانه فرهنگ گیلان می‌رساند. دیوارهای سمت چپ این کوچه، با آجرهای نارنجی قدیمی، که از لابه‌لای بعضی از آن‌ها گیاهی روییده است، حس‌وحال حضور در کوچه‌های قدیمی رشت در سال‌های دور را تداعی می‌کند.
در ورودی خانه فرهنگ گیلان فیروزه‌ای‌رنگ و چوبی است که در نگاه کلی، در کنار رنگ گرم آجرهای دیوارهای روبه‌رو و انتهای کوچه، تصویر بی‌نظیری را هنگام ورود به هر گردشگری هدیه می‌دهد.
تاریخچه خانه فرهنگ گیلان
این خانه زیبا متعلق به مفخم السلطنه (اسماعیل رحمت سمیعی) بوده که یک قرن پیش در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. خاندان سمیعی‌ها یکی از سرشناس‌ترین خانواده‌های شهر رشت هستند که به‌نوعی هویت تاریخی و فرهنگی این شهر به شمار می‌روند. خاندان سمیعی‌ها دارای املاک فراوانی در رشت و محله ساغریسازان هستند و این خانه زیبا یکی از آن‌ها است.
این بنای تاریخی، که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است، به همت و خریداری گروهی از فرهنگ دوستان گیلانی، از سال ۱۳۹۰، تحت عنوان خانه فرهنگ گیلان فعالیت دارد. این خانه یکی از پرطرفدارترین مکان‌های گردشگری شهری رشت است برای آن‌دسته افرادی که به بناهای قدیمی تاریخی و معماری آن‌ها علاقه‌مندند.
فضای خارجی خانه فرهنگ گیلان
به‌محض ورود از در چوبی فیروزه‌ای این خانه، با حیاطی بزرگ و باصفا چون خانه‌های فیلم‌های قدیمی روبه‌رو می‌شویم. حیاط خانه با باغچه‌بندی‌های زیبا و منظم، درختان نارنج و انجیر و خرمالو، و سیکاس‌های تزیینی در دورتادور حیاط، چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای را به هر گردشگری هدیه می‌کند.
حوض گرد وسط حیاط، با کاشی‌های قدیمی و منقوش به چهره سلاطین، که معمولا در اسفند و اوایل بهار مملو از ماهی‌قرمزهای کوچک است، در کنار چاه آب، زیبایی این حیاط را دوچندان کرده است. چشم‌انداز ظاهری بنای اصلی از حیاط، با نمای سفید و رنگ فیروزه‌ای، چشم‌ها را مسحور می‌کند.
این خانه با معماری سنتی، ایوان و شاه‌نشین در قسمت شرقی محوطه ساخته شده است. عمارت سپیدی که در دو طبقه با ارسی‌های آبی مشبک و شیشه‌های رنگین با تالاری بزرگ و لوستری پرهیبت، چون نگینی پربها به چشم می‌آید.
در سمت دیگر حیاط، در طاقی دیوار، دو ردیف مجسمه‌های پرنده روی سیم دیده میشود که آن‌قدر طبیعی و هنرمندانه ساخته شده‌اند که نمی‌توان از آن‌ها چشم برداشت. این طاقی و این پرنده‌ها مکان مناسبی برای عکاسی و ثبت حضور در این خانه برای گردشگران محسوب میشود. عین همین پرنده‌ها در بالای در ورودی خانه از داخل نیز کار شده است که ترکیب خاصی را در کنار سفال‌های سقف در ایجاد کرده است.
پس از پیمودن پله‌های چوبی مارپیج، به طبقه دوم این خانه می‌رسیم. در طبقه دوم اتاقی قرار دارد که به شاه‌نشین باز میشود و پنجره‌های آن داری ارسی زیبایی است. ارسی که از وسط شاه‌نشین در طبقه دوم رو به ایوان باز میشود، به‌صورت سه‌دری است و با تزیینات چوبی بسیار ظریف و زیبایی ساخته شده که همخوانی کاملی با ایوان و فرم خاص جان‌پناه آن دارد. جفت ستون‌های وسط ایوان نیز چوبی هستند و سرستون گچی بر آن قرار دارد.
اتاق‌های خانه سمیعی‌ها، با طاقچه‌هایی تزیینی و گنجه‌های چوبی مخفی و پنجره‌های بزرگی که نور را به اتاق می‌تاباند، بی‌نظیر و خارق‌العاده‌اند. در طبقه دوم نیز اتاق‌های بسیاری قرار دارد که برخی از آن‌ها تودرتو هستند. در طبقه دوم ایوانی وجود دارد که بخشی از آن به‌طرف حیاط اصلی و بخش بیشتر آن به‌سمت پشت بنا مشرف است. اتاق‌های کنار ورودی راه‌پله طبقه دوم، نگارخانه خانه فرهنگ گیلان است که هرازگاهی در آن نمایشگاه‌های هنری برگزار میشود.
فعالیت‌های خانه فرهنگ گیلان
خانه فرهنگ گیلان موسسه‌ای مستقل و غیرانتفاعی است که از سال ۱۳۷۸ توسط تعدادی از هنرمندان گیلانی تاسیس شد و از سال ۱۳۹۱ در خانه تاریخی سمیعی‌ها به کار خود ادامه داد.
گروه‌های ادبی و هنری در طول هفته در این خانه جلسات خود را برگزار می‌کنند. کارگاه‌های شعر و داستان فارسی و گیلکی، جلسات شاهنامه‌خوانی، نشست‌ها و سخنرانی‌های مختلف فرهنگی، همایش‌های ادبی، نمایش فیلم، جشن رونمایی و جلسات نقد و بررسی کتاب، فیلم و مانند آن از برنامه‌های ثابت خانه فرهنگ گیلان است که علاقه‌مندان و دوستداران همیشگی خود را در طول سال دارد.
بعضی از همایش‌های بزرگ این خانه با مدعوین زیاد مانند دیدار نوروزی اعضای گروه‌های مختلف هنری و ادبی یا همایش‌های شعرخوانی و داستان‌خوانی، پخش فیلم و مانند آن در حیاط این خانه برگزار میشود که لذت حضور در فضای باز و باصفای خانه را چندین برابر می‌کند.
زمان بازدید
خانه فرهنگ گیلان تمامی روزهای هفته به‌غیراز جمعه‌ها از ساعت ۱۰ تا ۱۴ و ۱۶ تا ۲۰ جهت بازدید علاقه‌مندان باز است. اما باتوجه‌‌به این که امکان تغییر ساعت‌های بازدید وجود دارد، بهتر آن است که برای اطمینان بیشتر، قبل از رفتن تماس بگیرید.
اگر قبلا از خانه فرهنگ گیلان در محله ساغریسازان رشت دیدن کرده‌اید، تجربیات و حس‌وحال حضورتان را در این خانه قدیمی در بخش دیدگاه‌های این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.
نویسنده:الهام کیانپور
عکاس:فرزاد فخرایی
منبع:نابرو